آیا می دانید که پرتوی فرابنفش موجب سرطان، به وجود آمدن لکه روی پوست، تخریب پیوند های کووالانسی و در نهایت مرگ می شود؟

آیا می دانید که خورشید این پرتوی خطرناک را همواره به زمین می تاباند؟

اگر می خواهید جواب این سوالات را بدانبد و همچنین بدانید که با وجود این پرتوی خطرناک چرا مردم نمی میرند یا حتی آسیبی به پوست آن ها وارد نمی شود، ما را تا ادامه ی این بحث همراهی کنید:

درست است که پرتوی فرابنفش در حد زیاد آن بسیار خطرناک است، به گونه ای که ممکن است منجر به مرگ موجودات شود اما این پرتو برای ساخت ویتامین دی در بدن موجودات زنده نقشی بسیار مهم و حیاتی ایفا می کند. نگران نباشید چون علم مطلق خالق این جهان به فکر موجودات بوده و خواهد بود، زمین در برابر این پرتوی خطرناک از محافظى بنام لایه اوزون استفاده می کند  که از ورود این پرتوهاى خطرناک به سطح زمین جلوگیرى مى کند از 100% پرتوی فرابنفشی که قصد عبور از لایه ی اوزون را دارد تنها 1% آن برای تولید ویتامین دی در بدن موجودات زنده ی روی این کره عبور می کند و 99% آن به دام مولکول های اوزون می افتد .

•         اوزون چیست؟ * اوزون مولکولی سه اتمی است که از اتصال سه اتم اکسیژن به وجود آمده است.

  به طور کلی هواکره ی زمین به 4 بخش  تقسیم می گردد که عبارت اند از:

  1-     تروپوسفر

  2-       استراتوسفر

  3-       مزوسفر

  4-       ترموسفر

   

  تروپوسفر همان بخشی است که ما در آن بدون وجود هیچ پرتوی خطرناکی زندگی می کنیم.

  استراتوسفر آن بخش از هواکره است که لایه ی  اوزون را در خود جای داده است.

  در واقع لایه ی اوزون ناحیه ای از استراتوسفر است که مولکول اوزون در آن جا بیشترین غلظت را دارد.

  مزوسفر و ترموسفر هم دو لایه ی پایانی جو زمین هستند.

  
  مولکول اوزون (o₃)از یک مولکول اکسیژن و یک اتم اکسیژن که ناپایدار و واکنش پذیر مى باشد، تشکیل شده است . پیوند میان مولکول اکسیژن و اتم اکسیژن در مولکول اوزون بسیار ضعیف مى باشد و ممکن است با کوچکترین برخورد از هم جدا و یا با دریافت کوچکترین انرژى به حالت اولیه خود برگردند .در شب ها به دلیل عدم دسترسى به انرژى تابشى خورشید، ضخامت لایه اوزون کمتر از ضخامت آن در روز ها مى باشد.

   هنگامى که پرتوهاى فوق بنفش به مولکول ها اوزون برخورد مى کنند، پرتو هاى فوق بنفش مقدار زیادى از انرژى خود را از دست مى دهند و به پرتو هاى فرو سرخ تبدیل مى شوند ، و همچنین بر اثر این برخورد ، مولکول اوزون به مولکول اکسیژن واتم اکسیژن تبدیل مى شود و با تابش مجدد نور خورشید ، مولکول اوزون دوباره پدیدار مى شود.که در رابطه های زیر مشخص شده اند:

   + O₃ ª44  O₂ + Oرتوی فرابنفش

    پرتو ی فروسرخ +O₂+O  44 O₃

  مولکول هاى اوزون هرچند که براى ما مفید هستند اما وجود آن ها در لایه تروپوسفر (لایه اى که ما در آن زندگى مى کنیم) بسیار خطرناک مى باشند.
  نیتروژن هاى پراکسید خارج شده از اگزوز موتورهاى دیزلى بر اثر تابش نور خورشید (عمل فتو شیمیایى) با مولکول هاى اکسیژن واکنش مى دهند و مولکول هاى اوزون را پدیدار مى کنند . چون در مولکول هاى اوزون اتم هاى اکسیژن فعال (رادیکالى) وجود دارد ، تنفس آن ،موجب اختلال در دستگاه تنفسى مى شود .

  
  حفره اوزون* تا سال 1980میلادى از سوراخى لایه اوزون خبرى نبود ؛ اما در سال 1985م ، دانشمندان از نازک شدن لایه اوزون در قطب جنوب خبر دادند. در آن زمان با تحقیقات انجام شده علت نابودى مولکول هاى اوزون را ،گاز هاى cfc کلروفلوئور و کربن مى دانستند. گاز هاى cfc بعنوان گاز هاى خنک کننده در یخچال ها ،کولرها و همچنین در مواد پلاستیکى مورد استفاده قرار مى گیرند . در cfc ها اتم هاى کلر ناپایدار و واکنش پذیر مى باشند و هنگامى که گاز هاى cfc به لایه هاى بالا مى روند ، در لایه هاى بالا بر اثر برخورد با نور خورشید ،گاز هاى کلر آزاد مى شوند. اتم هاى کلر در لایه استراتوسفر با مولکول هاى اوزون واکنش مى دهند. هر اتم کلر به تنهایى مى تواند 100.000 مولکول اوزون را از بین ببرد . به همین دلیل در گستره جهانى ،در سازمان ملل متحد ،در معاهده اى بنام معاهده مونترال کشورها متعهد شدند که از تولید و فروش گاز هاى cfc خوددارى کنند ،و همچنین به کشور هاى فقیر این امکان را بدهند که بجاى استفاده از گاز هاى cfc  از گاز هاى خنک کننده دیگرى  در یخچال هایشان استفاده کنند.